Wat is een nyckelharpa?
De nyckelharpa is een strijkinstrument, zoals bijvoorbeeld de viool of de cello. Je hangt het instrument rond je nek met een riem, zoals je met een gitaar zou doen. Met je rechterhand strijk je met een strijkstok op de vier snaren.
Je linkerhand bedient een klavier, een beetje zoals het klavier van een piano, en maakt de noten.
Naast de snaren waar je op strijkt, heeft een nyckelharpa ook 12 resonantiesnaren. Dat zijn snaren die je niet aanraakt, maar die vanzelf mee gaan trillen als je aan het spelen bent. Door die resonantiesnaren klinkt een nyckelharpa altijd een beetje magisch, alsof er wel vijf violen tegelijk in een kerk aan het spelen zijn.
Waar komt de nyckelharpa vandaan en hoe komt het dat ik het nog nooit heb gezien?
De nyckelharpa is een relatief onbekend instrument. Het land waar het het meest bekend is, is Zweden. Hoe komt dat?
Het instrument bestaat eigenlijk al héél lang. In de middeleeuwen werd het in heel Europa bespeeld, van Scandinavië tot Italië. De oudste afbeelding komt uit een kerk in Gotland en dateert van 1350. Maar ook in Italië zijn er schilderijen uit 1408 terug gevonden van instrumenten met de naam viola a chiavi die lijken op de Zweedse nyckelharpa. Hoewel Michael Praetorius de nyckelharpa nog in 1620 vermeldt in zijn Syntagma Musicum, raakte het instrument geleidelijk aan in onbruik in de hogere kringen. In Zweden, meer bepaald in Uppland (ten noorden van Stockholm), bleef de nyckelharpa voortbestaan als volksinstrument. Sinds de jaren 1970 kent het instrument een heropleving, ook buiten Zweden. En vandaag verovert het instrument opnieuw hele Europa (en ver daarbuiten).
Welk soort muziek speel je op een nyckelharpa?
De meest voor de hand liggende muziek is de folkmuziek uit Zweden, het land waar de nyckelharpa het meest voorkomt. Daar bestaat er zelfs specifiek repertoire voor het instrument.
Maar je kan er eigenlijk alle folkmuziek op spelen. Wat we dan ook gaan doen in de academie. Daarnaast is het instrument ook heel geschikt om oude muziek, renaissencemuziek en barokmuziek op te spelen. We maken zeker eens een uitstapje in die richting. En tot slot kan het instrument eigenlijk overal ingezet worden: je vindt het terug in pop en rockmuziek en zelfs in jazzmuziek!
Is het moeilijk om nyckelharpa te leren spelen?
Elk instrument is leuk om te leren bespelen en bij elk instrument zal je moeten oefenen om er beter in te worden. Zo ook bij de nyckelharpa.
Het grote voordeel van de nyckelharpa is dat je een klavier gebruikt. Daardoor kan je al redelijk snel melodietjes spelen.
Hoeveel kost een nyckelharpa?
Alle nyckelharpa’s worden met de hand gebouwd. Soms wordt de computer gebruikt om sommige onderdelen sneller te kunnen maken. Dat maakt dat je geen goedkopere versie van het instrument kan vinden.
Tweedehands kan je nyckelharpa’s vinden vanaf een 700 euro. Nieuw kosten ze 3000 tot 10 000 euro.
